Stelling van Amsterdam, fort bij Veldhuis, Heemskerk

Het monument 'fort bij Veldhuis' maakt deel uit van de 46 forten die rond 1900 zijn gebouwd als een ring van verdedigingswerken rondom Amsterdam. De omringende polders konden onder water gezet worden in geval van oorlog. Amsterdam moest tot het allerlaatst verdedigd kunnen worden tegen vijandelijke legers. Net als de meeste andere forten bestaat 'fort bij Veldhuis' uit een langgerekt hoofdgebouw (180 meter) met daarin de vertrekken voor de (ca 300) manschappen, met toegangsdeuren aan de zogenaamde 'keelzijde'. Een kleiner frontgebouw is aan het hoofdgebouw verbonden door een gang: de 'poterne'. Het fort is gebouwd in ongewapend beton, met wanden en dak van respectievelijk 1 en 2 meter dik. Het geheel is afgedekt met een laag aarde met begroeiing, waardoor het opgaat in het landschap, en daardoor moeilijk zichtbaar was voor de vijand.

De forten zijn nooit gebruikt waarvoor ze zijn opgericht. Al tijdens de bouw werd een granaat uitgevonden waarmee een gat in de wanden van het fort kon worden geschoten, en later vlogen vliegtuigen eenvoudig over de forten heen! Fort bij Veldhuis werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse leger gebruikt als onderdeel van het verdedigingswerk (Atlantic Wall) langs de westkust van Nederland. Direct na de oorlog heeft het fort dienst gedaan als gevangenis voor 'foute Nederlanders', er kwamen tralies voor de ramen, en aan de westzijde van het fort is de 'Duitse keuken' gebouwd om maaltijden te bereiden voor de gevangenen van dit én van twee nabij gelegen forten.

De betonconstructie van het fort is op wat scheuren na, nog volledig intact, maar voor kozijnen, deuren en ramen bleek na al die jaren een grondige aanpak noodzakelijk. Voor de in een diepe nis aangebrachte ramen was plaatselijk herstel voldoende, maar alle - en ook de tussentijds provisorisch herstelde - houten toegangs-kozijnen en deuren aan de keelzijde van het fort moesten worden vernieuwd, waartoe uitgebreid onderzoek is gedaan naar de originele detaillering en kleurstelling ervan. Ook is het casco van de 'Duitse keuken' volledig gerestaureerd.

De 'Stelling van Amsterdam' is aangemerkt als UNESCO werelderfgoed.

 

Projectgegevens

  • naam project: fort bij Veldhuis
  • opdrachtgever: Landschap Noord-Holland
  • omvang: herstel gevels
  • jaar ingreep: 2021-2023

Project afbeeldingen